Bài học 1: Giao sổ sách cho người thiếu kinh nghiệm – cái giá đầu tiên
Khởi đầu việc kinh doanh ở Ba Lan, mình cũng như nhiều bạn bây giờ có suy nghĩ khi nào doanh số cao mới cần làm sổ sách chỉn chu. Thế là mình giao phó toàn bộ việc sổ sách cho người thân (Việt Nam) và các bạn trẻ (Ba Lan) làm để tập trung kinh doanh. Dù họ chưa có nhiều kinh nghiệm về kế toán và thuế.
Năm 1994 sau 2 năm công ty thành lập thì bị kiểm tra thuế lần đầu, bạn inspector người Ba Lan tìm ra khoản "quên" không nộp thuế. Mình bị phạt gấp 10 lần số tiền đó (tính ra khoảng 10 - 20 ngàn đô bây giờ). Bạn inspector còn khuyên mình 1 câu: Ông nên tìm công ty tư vấn về thuế ngay đi, chứ lần sau đoàn đến kiểm tra thì sẽ còn phạt nặng hơn đó.
Sau lần bị phạt đầu tiên, mình cũng chưa nên đi tìm (chính ông inspector giới thiệu) và thuê 1 công ty chuyên làm sổ sách và báo cáo thuế. Mọi việc tạm ổn, mấy lần kiểm tra sau cũng không bị phạt nhiều nên mình yên tâm.
Bài học 2: Doanh nghiệp lớn nhưng hệ thống kế toán không theo kịp
Những năm tiếp theo công ty phát triển rất nhanh và sau 3 hay 4 năm gì đó, bạn chủ công ty tư vấn thuế cho mình đề nghị buổi gặp và nói thẳng: Công ty ông phát triển nhanh qua. Tôi không thể cung cấp dịch vụ tư vấn cho ông được nữa, ông nên tìm 1 công ty chuyên nghiệp hơn. Mình cũng hơi bị bất ngờ... Không biết chuyện tuân thủ lại phức tạp đến thế.
Mình lại bắt đầu hành trình đi tìm đối tác mới. Lần này, tiêu chuẩn tìm công ty cung cấp dịch vụ kế toán và tư vấn thuế rõ ràng, chuyên nghiệp. Một điều chắc chắn là chi phí hàng tháng tăng vọt gấp 6-8 lần. Cuối cùng mình chọn 1 chi nhánh công ty dịch vụ kế toán đa quốc gia. Thế mà đúng là phút 89, như đội bóng mình yêu thích MU… Sau khi ký hợp đồng và bắt tay vào công việc, các bạn bên đó nói: Sổ sách kế toán công ty ông tệ quá, thêm 1-2 năm là không sửa được nữa. Các đợt kiểm tra thuế sau đó của chi cục thuế, rồi cục thuế thành phố (do doanh số cao nên cty được chuyển sang diện cho Cục Thuế thành phố quản lý).
Sau đó, Cục Thuế thành phố kiểm tra toàn bộ hồ sơ nhập khẩu từ 10 năm trước. Tôi từng nhập hàng trăm container mì ăn liền mỗi năm. Bất ngờ, Tổng Cục Thuế yêu cầu đổi mã sản phẩm từ “mì ăn liền” (thuế 25%) sang “mì sợi” (thuế 40%) và ra quyết định truy thu 15% thuế trong vòng 10 năm.
Tôi kháng cáo lên tòa, vì mã thuế ban đầu là do hải quan xác định, không phải lỗi từ phía công ty. Sau nhiều năm theo đuổi vụ kiện, từ tòa sơ thẩm, phúc thẩm đến Tòa án Tối cao – tôi thắng. Nhưng cái giá phải trả không chỉ là tiền bạc bị cưỡng chế thu, mà còn là sức khỏe, tinh thần và cả một công ty, mà sau đó tôi buộc phải bán đi.
Rút ra Bài học đắt giá: Khởi nghiệp phải làm sổ sách chuẩn từ đầu
"Nếu mà…biết vậy…" - Câu đó thường muôn thuở sau sai lầm. Nếu như mình làm sổ sách chặt chẽ từ đầu để có không có cớ vặn vẹo. Nếu như mình cẩn thận hơn và có tư vấn thuế chuyên nghiệp từ đầu thì đã khác. Sau này mỗi khi gặp vấn đề gì lăn tăn họ đều gửi công văn hỏi Chi Cục Thuế, và nếu làm đúng theo hướng dẫn thì sau này họ không có quyền đảo ngược lại quyết định.
Lần khởi nghiệp thứ tư – với Dh Foods – tôi không cho phép mình lặp lại sai lầm cũ. Bọn mình đã thuê 1 bạn Kế Toán Trưởng rất chuyên nghiệp tư vấn ngay từ đầu (và bây giờ bạn cũng đã trở thành cổ đông của Dh Foods). Hồ sơ chuẩn đến mức 3 năm liền cty nhận được bằng khen, kỷ niệm chương của Chi Cục Thuế Quận 5 “ Công Ty Nộp Thuế Tiêu Biểu”. Tuy đóng thuế cao nhưng cty vẫn có lợi nhuận để tái đầu tư, và mình yên tâm tập trung cho các việc chính, các bạn trong cty cũng vậy. Và đã qua năm thứ 13, hàng ngày đi làm mình vẫn tràn đầy năng lượng và niềm vui. Mình nghĩ đó là điều các công ty khởi nghiệp nên làm!
Tạm kết
Khởi nghiệp không chỉ là chuyện bán được bao nhiêu sản phẩm, gọi được bao nhiêu vốn… mà còn là việc xây nền móng doanh nghiệp vững chắc từ những điều cơ bản nhất – như sổ sách, kế toán, thuế vụ. Những thứ tưởng chừng "không cần vội", lại có thể là thứ khiến bạn vấp ngã nặng nhất nếu bỏ qua.
Tôi chia sẻ không phải để kể khổ, mà để hy vọng các bạn trẻ có thể đi nhanh hơn, xa hơn mà không cần phải trả giá như tôi đã từng. Đừng đợi đến khi doanh thu lớn mới làm bài bản. Hãy làm đúng từ đầu, để khi thành công, bạn có thể thật sự tận hưởng thành quả đó một cách trọn vẹn.
Khởi nghiệp có thể bắt đầu muộn như tôi – ở tuổi 50, nhưng bài học thì nên được rút ra càng sớm càng tốt.
.png)
.png)
.png)
